“1492 yılında İspanya’dan kovulan ya da engizisyondan kaçan Yahudilerden bir bölümü, İtalya’nın Ankona ve Ferrere kentlerine gidip yerleşmişlerdi. 1523 ve 1555 arasında papalık yapan VII. Clemens, III. Paul ve III. Jules bu Yahudilere anlayış göstererek onları korumuştu. Ancak 1555 tarihinde IV. Paul papa olunca hoşgörü sona erdi.
YAHUDİLERE YAPILANLARI YUSUF NASSİ KANUNİYE DUYURDU
Yeni Papa, Ankona’daki Yahudilerin malvarlıklarına el konulmasını ve tutuklanmalarını buyurdu. Bunlar, Katolikliği kabul edecek olurlarsa ancak o zaman özgürlüklerine kavuşacaklardı. İlk aşamada da, papanın bu isteğini geri çeviren 23 erkek ve bir kadın 1566 yılının Temmuz ayında diri diri yakıldı. Tutuklanan Yahudiler arasında Osmanlı Devleti uyruğuna girmiş ya da öyle gözükenler de vardı. Durum, YUSUF NASSİ tarafından Kanuni’ye yansıtıldı.
KANUNİ PAPAYA “OSMANLI UYRUĞUNDAKİ YAHUDİLERİ SERBEST BIRAK
Kanuni, Papadan Osmanlı uyruğundaki Yahudileri serbest bırakıp mallarını geri vermesini istedi ve bu istek yerine getirilmeyecek olursa Osmanlı Devletinin misillemede bulunacağını da bildirdi. Kanuni’nin kesin uyarı niteliği taşıdığını söyleyebileceğimiz bu isteklerini yerine getirmekten başka çaresi olmayan papalık, Osmanlı uyruğunda gözüken Yahudileri bırakmakta gecikmedi ama öteki Yahudiler kendilerini bekleyen korkunç yazgıdan kurtulamadılar”
“Bu olaydan çok etkilenen Türkiye Yahudileri, bunun öcünü almak için, Adriyatik’in kıyısında bulunan ve bir ticaret merkezi olan Ankona’ya ticari ambargo kararı almışlardır. Bu kararın alınması için, Grasia Nassi ve Yasef Nassi öncülük etmiştir”
FRANSA NASSİ’NİN BORCUNU ÖDEMEDİ
Bazı araştırmacılar “Yahudileri yok etmek için çalışan Hıristiyanlara karşı açılmış ilk savaş olarak nitelendirirler” İlginç olan bir noktada Yahudilerin ticari ambargo uygulayacak bir siyasi ortam bulabilmeleri idi. Aşağıda geniş olarak anlatılacak olan YUSUF NASSİ, Fransa Krallığına 150.000 altın duka borç vermişti. Nassi İstanbul’a sığınmak zorunda kalınca Fransa hükümeti bu borcu ödemek istemedi.
II.SELİM DÖNEMİNDE OSMANLI LİMANLARINDAKİ FRANSIZ GEMİLERİ SATILIR
Nassi önce Kanuni daha sonrada II. Selim’den bu konuda Fransa’ya baskı rica etmiş, Fransa borcu ödememekte direnince II. Selim döneminde Osmanlı limanlarındaki Fransız gemilerinin malları satılarak Yusuf Nassi’nin borcu ödenmişti.
Yazımızın konusu olan YUSUF NASSİ ismi ilginç isimlerden biridir. Nassi’nin ailesi engizisyon korkusu ile ispanyadan Portekiz’e kaçmıştı. Yusuf 1520 yılında burada doğar ama aile bu sefer İtalya’ya göç eder. Aile 1542 tarihinde Marrano olarak İstanbul’a gelir ve burada tekrar Yahudi olur. Aile gelirken yanlarında 500 dolayında İspanyol, Portekiz ve İtalyan Yahudi’si de getirmişti.
YUSUF NASSİ SİYASAL ÇEVRELERDE SÖZÜ GEÇEN BİRİSİ
Aile zengin bir ailedir. Yusuf Nassi “ Avrupa’nın siyasal çevrelerinde sözü geçen biri idi. Hollanda Kraliyet Naibesi Mary, Fransa Kralı I. Francois, İspanya kralı II. Philip, Habsburglardan Maxsimilien vb kişisel olarak dostluk kurdukları insanlar arasında idi. V.Charles ona şövalyelik ünvanı vermişti”
Yusuf Nassi Avrupa diplomasisini de iyi bildiği için saraya sızabilir. Hatta Venedik’e elçi olarak dahi gider. Kanuni ona Frenk beyi unvanını vermişti. O kanuninin oğulları arasındaki taht kavgasında Selimi tutmuştu. Onun tahta geçmesi ile de zaten var olan gücü iyice artmıştı.
YAHUDİLERİN SIĞINABİLECEĞİ BİR VATAN OLUŞTURMAYA ÇALIŞIYORDU
Bazı araştırmacılar onun ilk siyasi Siyonist sayılabileceğini iddia etmişlerdir. Çünkü o Yahudilerin sığınabileceği bir vatan oluşturmaya çalışıyordu ve bu faaliyetlerine Venedik’te iken başlamıştı. Venedik’te iken Venedik senatosuna başvurarak “Yahudilerin ayrıca bir yurt edinip yerleşmesi için adalardan birinin satılmasını” ister ama senato bu isteği reddeder.
KANUNİ DÖNEMİNDE FİLİSTİN’DE TİBERİAS ŞEHRİ VE ÇEVRESİ İMTİYAZLI ALAN OLARAK NASSİ’YE VERİLİR
Türkiye’ye geldikten sonra özellikle Filistin üzerinde durmaya çalışır. Ve Kanuni döneminde 1561 yılında Filistin’de Tiberias şehri ve çevresinin kendisine imtiyazlı alan olarak verildiğini görüyoruz. Yusuf Nassi bütün Yahudileri buraya göçe çağırdı. İ. Hami Danişment “Nassi ailesinde, Siyonizm’e benzer temayüller vardır” demektedir.
II.SELİM’DEN NAKSOS ADALARI DUKALIĞINI ALDI
İT döneminde Hahambaşı olan Hayim Nahum da ‘Siyonizm’in zuhurunu Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Döneminde İrade-i Seniyye ile Joseph Nassi’nin Filistin’de koloni kurmalarına bağlar’ Herzel’le Nassi arasında ilginç bir benzerlik ikisi hem Filistin hem de adalar üzerinde durmuşlardı.
Yusuf Nassi de 1566 yılında II. Selimden Naksos adaları dukalığını almıştır.”Nassi’nin adalar üzerindeki hâkimiyeti, oralara Müslümanları sokmayacak hatta yeni yerleşmeye başlayan Müslüman ahaliyi oralardan kovacak dereceye ulaşmıştır” ama Nassi özellikle Kıbrıs üzerinde durmuştur.
KAPISINA KIBRIS KIRALI YAZDIRDI
II. Selime yakınlığından Kıbrıs’ın fethinden sonra kapısına Kıbrıs kralı yazdırdığı söylenir. Bu planın da Sokullu’nun mücadelesi sonucu engellenmişti Galente’ye göre, Nassi 1579 yılında öldüğü zaman Sokullu’nun isteği ile III. Murat tarafından mal varlığına el konulmuştur, ancak “birçok Osmanlı Belgesi bu nakzetmektedir ve Osmanlı belgelerinde, Nasinin mallarına el konulduğuna dair bir kayda rastlanmamaktadır”
KAYNAKÇA 1- Türkiye’nin Devlet Yaşamında Yahudiler-Çetin Yetkin –Gözlem S. 83 2- Osmanlı Devletinde Yahudiler-A.Hikmet Eroğlu-Andaç Y. S. 138
BU YAZILARADA BAKTINIZMI ?
