Mesleğini bırakmak, geriye döndüğünde bıraktığı işi bulamamak, şüphesiz ki askerlik çağına gelen erkeklerin en çok korktuğu durumdur. Ülkemizde her yıl binlerce genç, vatan borcunu ödemek için askere gidiyor. Binlerce erkek arasında işi olan da var olmayan da. Fakat işi olan kişilerin aklındaki en büyük soru, geriye döndüğümde bıraktığım işi bulabilecek miyim, kıdem tazminatı alabilir miyim? Buna göre 1475 sayılı yasanın 14. maddesinin üçüncü fıkrasına göre; İşçi, muvazzaf askerlik hizmeti sebebiyle iş sözleşmesini feshetmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanır. Peki askere giderken ne kadar kıdem tazminatı alacağım? İşte merak edilenler…
ASKERE GİDERKEN NE KADAR KIDEM TAZMİNATI ALINIR?
1475 sayılı yasanın 14. maddesinin üçüncü fıkrasına göre; İşçi, muvazzaf askerlik hizmeti sebebiyle iş sözleşmesini feshetmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanır. İşçinin askerlik sebebiyle kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için askerlik görevini yapmak için işten ayrılması ve makul süre içerisinde askerliğini yapmak için birliğine teslim olması gerekir. Eğer işçinin, askere gitmeden başka bir işe girmek suretiyle çalışması halinde feshin askerlik nedeniyle yapıldığı kabul edilmez. Bu durumun tespiti için mahkeme aşamasında işçinin askere gidip gitmediği konusunda askerlik şubelerine sorulmaktadır. Yine askerlik şubelerine işçinin ne zaman askere gittiği sorularak makul sürenin tespiti yapılmaktadır.
Askerlik sebebiyle iş akdini fesheden işçi, işverene sözleşmeyi fesih dilekçesini ibraz ederken Askerlik Şubesi’nden alacağı askerlik sevk belgesini de ibraz etmekle yükümlüdür. Askerlik sevk belgesi olmaksızın yapılan fesihlerde işveren kıdem ödemekle yükümlü olmayacaktır.
İşçi askerlik sonrasında yine aynı iş yerinde işe başlamışsa ve askerlik dönemi öncesinde kıdem tazminatı almamış ise askerlik sonrası dönem ile askerlik öncesi dönem birleştirilerek kıdem tazminatı hesaplanır. Ancak burada askerlik sonrası döneminde haklı nedenle feshi veya haksız olarak işveren feshi gerekmektedir. Aksi durumda işçi, yalnız askerlik dönemi öncesi için kıdem tazminatına hak kazanır.
BEDELLİ ASKERLİKTE KIDEM TAZMİNATI OLUR MU?
Bedelli askerlik halinde ise bu uygulama yalnızca para ödemek ve terhis belgesi almaktan ibaret olduğu için, yani kişiler gerçek anlamda askerlik yapmadıkları için kıdem tazminatı talep edemeyeceklerdir.
DÖNDÜĞÜMDE İŞİME GERİ ALINMAZSAM?
Askere giden bir kişi, askere gitmek için ayrıldığı iş yerine askerden sonra dönerse yeniden başvurudan sonra işveren tarafından tekrar işe alınmalıdır. Eğer uygun olan pozisyonda boş yer varsa derhal işe alımını yapmalıdır; uygun bir pozisyon yoksa işveren askerden dönmüş olan kişiyi boşalacak olan ilk işe o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Ancak işveren şartlar sağlandığı halde askerden dönmüş olan kişiyi işe almazsa, işveren işçiye 3 aylık ücreti tutarında bir tazminat ödemek zorundadır. Askere gidene iş yerinden tazminat konusu bunu içermektedir. Askere gidene iş yerinden tazminat ödenmesindeki en önemli kısım ise askere gidene iş yerinden tazminat hakkına başvurunun ne zaman yapılacağıdır. Askere giden kişi, askerliğinin bitiminden sonra ilk 2 ay içerisinde iş yerinden tazminat almak için başvurusunu yapmalıdır. Başvuru noter aracılığıyla yada yazılı olarak yapılırsa kanıtlama açısından daha iyi olur.
Askere gidene iş yerinden tazminat hakkını alabilmek için ilk önce çalışan kişi işten ayrılmadan önce askerlik nedeni ile işten ayrıldığını işverene kanıtlamalıdır. Bunu Askerlik Sevk Belgesi ile işverene kanıtlayabilir. Bu belge olmadığı sürece işverenin askerlik için çalışan kişiye tazminat verme zorunluluğu bulunmamaktadır.
KIDEM TAZMİNATI NASIL ALINIR?
1475 sayılı yasanın 14. maddesinin üçüncü fıkrasına göre; İşçi, muvazzaf askerlik hizmeti sebebiyle iş sözleşmesini feshetmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanır. Kendi isteğiyle işten ayrılanlar kıdem tazminatı alamıyor. Ancak, erkekler askerlik hizmeti için ve kadınlar da evlilik nedeniyle işten ayrılmak zorunda kalırsa, tazminata hak kazanıyor. Ayrıca, emeklilik için gerekli süreyi ve prim ödeme gün sayısını dolduranlar da kendi istekleri ile işten ayrılırsa kıdem tazminatı alabiliyor. Sonuç olarak askerliğini yapmamış bir kişi, çalıştığı süre içerisinde askere gitmeye karar verir ve bu sebeple istifa eder ise, kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Fakat bu tazminatı almak için de belli başlı şartlar gerekiyor. Askere gidip de tazminata başvurmak isteyen kişinin ilk olarak o iş yerinde en az 1 yıl çalışmış olması gerekir. Askere giden kişi eğer kıdemini tamamlamak isterse askerliğinin bitişinde aynı iş yerinde çalışmaya devam edip kıdemini tamamlayabilir. Ayrıca, askere gitmeden önce istifa zorunluluğu bulunmamaktadır. Kişi askerlik için ayrılmadan önce sözleşmesi askıya alınır ve dönüşünde tekrar aktifleştirilebilir. Böylece işveren askere gidene tazminat ödemek zorunda kalmaz.
Eğer işçi, işten ayrıldıktan sonra, askere gitmeden önce başka bir yerde çalışırsa önceki iş yerindeki sözleşmenin feshinin askere gitme nedeniyle yapıldığı söylenemez. Bu durumda, askere giden kişinin tazminat alma hakkı bulunmaz.
NE KADAR KIDEM TAZMİNATI ALACAĞIM?
Çalışana; her bir yıl için, 30 günlük (aylık brüt ücret) tazminat ödeniyor. Toplam tazminat tutarı da, çalışanın son aldığı aylık brüt ücretin, o işyerinde çalıştığı yıl süresi ile çarpılması ile bulunuyor. Örneğin, son aldığınız brüt ücret 2 bin 500 liraysa, aynı iş yerinde 7 yıldır çalışıyorsanız ve işvereniniz sizi işten çıkarttıysa; kıdeminiz 17 bin 500 bin lira tutuyor. Ücretin içinde yer alan; yol yardımı, yemek, ikramiye, prim gibi tüm ödemeler de tazminat hesabına katılıyor.
2018 KIDEM TAZMİNATI KAÇ TL?
Özellikle yüksek ücretle çalışanlar, aylık ücret ile çalıştıkları yılı çarparak, çıkan rakamı tazminat olarak alacaklarını zannediyor. Oysa tazminata konu olacak tavan aylık bu yıl için 5.001,76 liradır ve bunun üzerinde ne kadar maaş alınırsa alınsın tazminat hesabı 5.001,76 lira üzerinden yapılır. Örneğin, brüt ücretiniz 6 bin lira olsun, iş yerinde de 5 yıldır çalışıyor olun 6 bin liranın 5 yıl ile çarpılması sonucu çıkan 30 bin liralık kıdem tazminatı yanlış hesaptır. Doğrusu, 5.001,76 liranın, 5 yıl ile çarpılması sonucu çıkan 25.008,8 TL’dır.
